Քիմիա

Գործնական աշխատանք՝ քիմիական ռեակցիաներՄիացման
2Mg+O2 = 2MgO
4Na + O2 = 2Na2O
4Al +3O2 = 2Al2O3
4P + 5O2 = 2P2O5
Քայքայման
Cu2CH2O5 = 2CuO +H2O +CO2
Տեղակալման
Fe + CuSO4 = FeSo4 + Cu

Քննարկվող հարցեր

1.Ինչ է նյութը

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով,կառուցվածքով,զանգվածով օժտված:Նյութերը բաժանվում են`պարզ և բարդի:

2.Որ նյութերն են կոչվում պարզ և բարդ

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

3.Որոնք են մետաղները և ոչմետաղները

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են,պլաստիկ են,ունեն մետաղցական փայլ,ունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,արըաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչմետաղները,եթե պինդ են փխրուն են,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են,չունեն փայլ,չունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,չունեն մետաղական փայլ,վերջին շերտում ունեն չորսից ծատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ընդունուն են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

4.Որ նյութերն են կոչվում օքսիդներ,թթուներ,հիմքեր,աղեր

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածնն է:

Թթոիներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կաչվում այն բարդ նյոքւթերը,որոնք կազվված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կաղմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերի:

 5.Հետևյալ նյութերը տեղադրեք աղյուսակի մեջ և անվանեք՝ SO2, Na2SO4, HCl, AlCl3, Ba(OH)2, Zn(NO3)2, P2O5, H3PO4, Na2O, CaCO3, Fe(OH)3, MgO, FePO4:

Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ
SO2- Ծծումբի օքսիդ	HCl- Քլորաջրածնական թթու	Ba(OH)2— Բարիումի հիդրօքսիդ	Na2SO4-Նատրիումի սուլֆատ
P2O5- Ֆոսֆորի օքսիդ	H3PO4-Ֆոսֆորական թթու	Fe(OH)3-Երկաթի հիդրօքսիդ	AlCl3-Ալյումինի քլորիդ
Na2O-Նատրիումի օքսիդ			Zn(NO3)2-Ցինկի նիտրատ
MgO-Մագնեզիումի օօքսիդ			CaCO3-Կալիումի կարբոնատ
			FePO4-Երկաթի ֆոսֆատ

6.Կազմել հետևյալ նյութերի բանաձևերը:

Ծծմբական թթու – H2SO4

Ալյումինիումի սուլֆատ – Al2SO4

Ազոտի (v) օքսիդ – N2O5

Երկաթի (III) սուլֆատ – Fe2SO4

Երկաթի (II) ֆոսֆատ – Fe3PO4

Կալցիումի օքսիդ – CaO

Կալցիումի հիդրօքսիդ – Ca(OH)2

Կալցիումի քլորիդ – CaCl2

Մագնեզիումի կարբոնատ – MgCO3

Բարիումի օքսիդ – BaO

Բարիումի հիդրօքսիդ – Ba(OH)2

Բարիումի ֆոսֆատ – Ba3PO4

Անօրգանական նյութերի դասակարգումը

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով,կառուցվածքով,զանգվածով օժտված:Նյութերը բաժանվում են`պարզ և բարդի:

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է:

Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչմետաղների:

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են,պլաստիկ են,ունեն մետաղցական փայլ,ունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,արըաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչմետաղները,եթե պինդ են փխրուն են,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են,չունեն փայլ,չունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,չունեն մետաղական փայլ,վերջին շերտում ունեն չորսից ծատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ընդունուն են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

Բարդ նյութերը բաժանվում են`օքսիդների,թթոիների,հիմքերի և աղերի:

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածնն է:

Թթոիներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կաչվում այն բարդ նյոքւթերը,որոնք կազվված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կաղմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերի

Թթուներ

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նութերը, որոնք կազմված են՝ ջրածնի մեկ կամ մի քանի ատոմներից և թթվային մնացորդից։ Քիմիական բանաձևը դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է նշանների և ինեքսների միջոցով։

Hcl-աղաթթու

HNO3-ազոտական

H2SO4-ծծմբական

H2CO3-ածխաթթու

H2Sio3-սիլիկաթթու

H3PO4-ֆոսֆորական

Թթվային մնացորդների անվանումները

Hcl-աղաթթու-քլորիդ
HNO3-ազոտական-նիտրատ
H2SO4-ծծմբական-սուլֆատ
H2CO3-ածխաթթու-կարբոնատ
H2Sio3-սիլիկաթթու-սիլիկատ
H3PO4-ֆոսֆորական-ֆոսֆատ
Աղեր
Աղեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդներից։
Na+1Ct-1
Na+1Ct-1
N+1a
Al+3Cl-1=
Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրոքսոխումբ։

Նյութերի դասակարգում

Նյութը դա տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է, խիստ որոշակի հատկություներով կառուցվածքով, զանգվածով օշտված Պարզ են կոչվում այն նյութերը, որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոբից բարդ են կոչվում այն նյութերը, որոնք կազմված են երկու և ավելի տարրի ատոմներց։ Տարրը ատոմի որոշակի տեսակ է։ Մետաղները բացի սնդիկից պինդ են ունեն մետաղական փայլ պլաստիկ են ունեն ջերմա և էլեկտրա հաղորդականություն վերջին շերտում ունեն 4-ից քիչ էլեկտրոն, շերտ սկսելու ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոններէ առաջացնելով դրական իոններ։ Ոչ մետաղները եթե պինդ են փխրուն են մեծ մասը գազային կամ հեղուկ նյութեր են, չունեն փայլ, ջերմա և էլեկտրական հաղաոռդականություն, վերջին շերտում ունեն 4-ից շատ էլեկտրոներ, շերտ ավարտելու համար ձգում են իրենց պակաս էլեկտրոնները՝ առաջացնելով բացասական իոններ։ Կան նաև տարրեր, որ ունեն՝  և մետաղական՝ և ոչ մետաղական հատկություների։ Բարդ նյութերն են՝ օքսիդը, թթուները, հիմքերը և ազերը։ Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածին են։ MgO +2 -2, Alo +3 -2=Al2o3, CO +4 -2CO2, PO +5 -2 P2o5:

Ամառային առաջադրանքներ

1)Բնութագրել ձեր ընտրած տարրը ըստ հետևյալ սխեմայի  

1) քիմիական  տարրի  նշանը  F

2) կարգաթիվը 9 միջուկի  լիցքը +9

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը  Ar(F)=19. 

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ)  19x1,66x10-27 կգ = 31,54 կգ

5) Դիրքը պարբերականհամակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 2, խումբը 7, ենթախումբը գլխավոր.

6)  Ատոմի  բաղադրությունը՝     Պրոտոն 9, Նեիտրոն 10, Էլեկտրոն 9                                                                     

 7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ   Ոչ մետաղ.

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ  +9   0

10)հավաքել տեղեկություններ այդ տարրի մասին՝տարածվածությունը,հատկությունները,որ նյութերի բաղադրության մեջ է մտնում այդ տարրը,այդ նյութերի կիրառումը:

Պարբերության համարը ցույց է տալիս՝ էլեկտրոնային շերտերի քանակը։ Միջիկից կան տարածություններ, որտեղ էլեկտրոնների գտնվելու հավանականությունը մեծ է և այդ տարածությունները կոչվում են էլեկտրոնային շերտեր։ Այն ատոմները որոնք ունեն չավարտված շերտեր, ձգտում են ավարտել և այդ շերտերը կորցնելով կամ ընդունելով պակաս էլէկտրոններ։

N=2n քառակուսի

n=1 N=2X1քառակուսի= 2 էլեկտրոն

n=2 N=2*2քառակուսի=8 էլեկտրոն

n=3 N=2*3 քառակուսի= 18 էլէկտրոն

Գործնական աշխատանք` սպիրտի թորումը

Սարքավորումներ` Կլորատակ  կոլբ, քիմիական  սառնարան, ընդունիչ կոլբ, սպիրտայրոցԱզդանյութեր`սպիրտ, ջուր Այս  եղանակով  կարելի  է  բաժանել  տարբեր  եռման  ջերմաստիճան  ունեցող համասեռ  խառնուրդներ: Կլորատակ  կոլբի, հաճախ  էլ`  այսպես  կոչված Վյուրցի կոլբի  մեջ  լցրեցինք թորվող  հեղուկը, ընդ  որում` հեղուկի  ծավալը  չպետք է  գերազանցի  կոլբի  ծավալի  ²/3—ը, այսպես`հեղուկը  դուրս  կշարժվի: Կոլբը միացրեցինք սառնարանին, թեք  խողովակն  իջեցրեցինք է ընդունիչ  կոլբի  մեջ: Թորվող  հեղուկով  կոլբի  ներսի  ջերմաստիճանին  հետևեցինք կոլբի բերանին  խցանով  ամրացված  ջերմաչափի  միջոցով:

Ահա, թե ինչ ստացվեց՝

Գործնական աշխատանք` երկաթի և ծծումբի խառնուրդի բաժանումը ջրով և մագնիսով

Սարքավորումներ` Սպիրտայրոց, բաժակ, մագնիս­­

Ազդանյութեր`ծծմբի  փոշի, երկաթի  փոշի, ջուր

Մենք վերցրեք  մաքուր  ծծմբի  փոշի, որին  մոտեցրեցինք մագնիսը. Ոչինչ  տեղի  չունեցավ, քանի  որ  ծծումբը  մագնիսի  կողմից  չի  ձգվում: Այնուհետև  այդ փոշին  լցրեցինք բաժակով  ջրի  մեջ: Ծծմբի  փոշին  չի  լուծվի, չի  սուզվի  և  կմնա ջրի  մակերեսին:

Վերցրեցինք մաքուր երկաթի  փոշի  ու  մագնիսը  մոտեցրեցինք այդ  փոշուն: Երկաթի փոշին  կձգվի  դեպի  մագնիսը: Մինչդեռ  ջրի  մեջ  լցնելիս  այս  փոշին  նույնպես չի  լուծվի, բայց, ի  տարբերություն  ծծմբի  փոշու` կսուզվի  ու  կնստի  բաժակի հատակին:

Այժմ  խառնեցինք այս  երկու  նյութի` երկաթի  ու  ծծմբի  փոշիները: Ստացանք անհամասեռ  խառնուրդ: Այս  անգամ  մագնիսը  թղթի  միջոցով  մոտեցրեցինք  խառնուրդին: Երկաթի  փոշին  կձգվի  դեպի  մագնիսն  ու  ծծումբից  կանջատվի:Կրկին  խառնեցինք  երկաթն  ու  ծծումբը. Խառնունդը  լցրեցինք  ջրի  մեջ, ձողով խառնեցինք  ու  թողնեցինք հանգիստ  վիճակում: Երկաթը  կնստի  հատակին, իսկ ծծումբը  կմնա  ջրի  երեսին:

Ահա, թե ինչ ստացվեց՝

Գործնական աշխատանք՝ ձեթի և ջրի անհամասեռ խառնուրդի բաժանումը՝ բաժանիչ ձագարով

Սարքավորումներ` բաժանիչ ձագար, բաժակ։

Ազդանյութեր` բուսական յուղը, ջուր։Մենք խառնուրդը  լցրեցինք բաժանիչ  ձագարի  մեջ,  թեթև  հեղուկը` բուսական յուղը  բարձրացավ  վերև: Բաժանիչ  ձագարի  տակ  բաժակ դրեցինք  ու  փականը բացեցինք: Ծանր  հեղուկը` բուսական  յուղը  բաժակի  մեջ  է  լցվեց և, բաժանման սահմանը փականի  անցքին  հասնելիս` փականը փակեցինք:

Կատարեցինք Ֆիլտրում

Մենք բաժակում  լցրեցինք աղտոտված  կերակրի  աղը  և  վրան  ավելացրեցինք  ջուր, խառնեցինք ապակե  ձողի  միջոցով: Ստացված պղտոր  հեղուկը  ֆիլտրեցինք: Չլուծվող  մանր  մասնիկները  հեղուկից  բաժանելու նպատակով  օգտագործեցինք  չսոսնձված  ծակոտեն  թուղթ, որից  և պատրաստում  են  ֆիլտրը: Աղի  պղտոր լուծույթը  ֆիլտրի  վրա  լցրեցինք  ապակե  ձողի  վրայով, որի  ներքին  ծայրն ուղղեցինք  դեպի  ձագարի  պատը, հեղուկի  շիթը  պետք  է  ուղղվի  ձագարի պատին: Ստացված  Ֆիլտրատը  լցրեցինք  գոլորշացման  ճենապակե  թասի  մեջ, որը տեղադրեցինք կալանի  օղի  վրա: Օղի  տակ  տեղավորեցինք ու վառեցինք սպիրտայրոցը  այնպես, որ  բոցի  արտաքին  մասը  թասի  հատակին  հպվի,  և լուծույթը  տաքացրեցինք:
Ահա, թե ինչ ստացվեց:

Հարաբերական մոլեկուլային զանգված

Mr(H₂o)=Ar(H)x2+Ar(o)=1x2+16=18

Քիմիական բանաձևը, դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, որը գրվում է քիմիական նշանների և ինդեքսների միջոցով։ Ինդեքսը ցույց է տալիս ատոմների թիվը մոլեկուլում։

Հաշվարկներ՝ ըստ քիմիական բանաձևերի։

1.Նյութի անվանումը

2.Ի՞նչ տարրերից է կազմված նյութը․

3.Ամեն մի տարրից քանի՞ ատոմ կա․

4.հաշվել Mr.

5.Հաշվել զանգվածային հարաբերությունները

6.Հաշվել զանգվածային բաժինները

7.Նյութը պա՞րզ է, թե բարդ

8.Մեկ ատոմի կամ մոլեկուլի զանգվածը․

C₃H₆O

1.Սպիրտ

2.Ածղածին

ջրածին

3.թթվածին

Մոլեկուլում կա 3c, 6H, 10 ատոմներ։

4.Mr (3H2o)ar(c)3+ar(H)2+ar(o)=12.2+1.6+16=46

5.M(c):m(h):m(o)=24:6:16

6.W(c)=24/46*100%=52%

W(h)=6/46*100%=13%

W(o)=100-(52+13)=35%

Տարրի զնգվածային բաժինը ցույց է տալիս, թե նրա հարաբերական ատոմային զանգվածը, որ մասն է կազմում հարաբերական մոլեկուլային զանգվածից։

Դուրս գրել պարբերական հետևյալ տարրերի նշանները և հայկական անվանումները H R P S C O F A M N

He-հելիում

H-ջրածին

Hg-սնդիկ

Hf-հաֆնիում
Ho-հոլմիում
Hs-հասիում

Ra-ռադիում

Rb-ռուբիդիում

Rh-ռոդիում

Ru-ռութենիում

Rf-ռեզերֆորդիում

Rn-ռադոն

Po-պոլոնիում

Pt-պլատին

Pd-պալադիում

Pb-կապար

Pa-պրոտակտինիում

Pu-պլուտոնիում

Pr-պրազոեդիմ

P-ֆոսֆոր

Pr-պրազեոդիմ

Si-սիլիցիում

Sr-ստրոնցիում

Sc-սկանդիում

S-ծծումբ

Sg-սիբորգիում

Se-սելեն

Sn-անագ

Sb-ծարիր

Cl-քլոր

C-ածխածին

Ca-կալցիում

Cs-ֆեզիում

Ce-ցերիում

Cm-կյուրիում

Cf-կալիֆորնիում

Cr-քրոմ

Co-կոբալտ

Cd-կադմիում

O-թթվածին

Os-օսմիում

F-ֆտոր

Fe-երկաթ

Fm-ֆերմիում

Al-ալյումին

Au-ոսկի

Ac-ակտինիում

As-արսեն

Ar-արգոն

At-աստատ

Ag-արծաթ

Am-ամերցիում

Mg-մագնեզիում

Mt-մայտներիում

Md-մենդելեվյուն

Mn-մանգամ

N-ազոտ

Ne-նեոն

Na-նատրիում

Nb-նիոբիում

No-նոբելիում

1.Գոյություն ունեն մոլեկուլային, ատեմային ևիոնային կառուցվածքով նյութեր։

2.Մոլեկուլները դա նյութի փոքրագույն մասնիկներն են, որոնք պահպանում են նյութի հատկությունները։

3.Մոլեկուլները կազմված են ատեմներից։

4.Ատոմը հունարենից թարգմանվում է՝ անբաժանելի։

5.Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ և մոլեկուները և ատոմները պահպանվում են։ Իսկ քիմիական երևույթները մոլեկուլները քայքայվում, իսկ ատոմները պահպանվում են, այսինքն ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ են։

6.Նյութի ագրեգատային վիճակը կախված է մոլեկուլների միջի տարածությունից։

7.Եվ մոլեկուլները և ատոմները գտնվում են անընդհատ շարժման մեջ։

Լրացուցիչ հարցեր և վարժություններ

Երկաթին  բնութագրական  չէ  հետևյալ  ֆիզիկական  հատկությունները

1.էլեկտրահաղորդականությունը

2.մետաղական  փայլը

3.սովորական  պայմաններում  հեղուկ  վիժակը

4.ջերմահաղորդականությունը

      2.Հաստատեք համապատասխանություն հետևյալ նյութերի ու դրանց բնորոշ հատկությունների միջև,

Ա.Խմելու սոդա                          1.Պինդ է,մետաղական փայլ ունի,հոտ չունի

Բ.Երկաթ                                     2.Հեղուկ է,հոտ չունի,թափանցիկ է,անգույն

Գ.Քացախ                                   3.Պինդ է,ջրում լուծվում է,սպիտակ է,բյուրեղային է

Դ.Ջուր                                         4.Հեղուկ է,թափանցիկ է,հոտ ունի,Տարբեր  նյութերի  ֆիզիկական հատկությունների  ուսումնասիրություն:

Խմելու սոդա-Պինդ է,ջրում լուծվում է,սպիտակ է,բյուրեղային է

Որկաթ-Պինդ է,մետաղական փայլ ունի,հոտ չունի

Քացախ-Հեղուկ է,թափանցիկ է,հոտ ունի,Տարբեր  նյութերի  ֆիզիկական 

Ջուր-Հեղուկ է,հոտ չունի,թափանցիկ է,անգույն

Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ կոչվում է երևույթ։ Երևույթները լինում են ֆիզիկական և քիմիական։ Ֆիզիկական է կոչվում այն երևույթը, որի ժամանակ նոր նյութեր չեն առաջանում։ Փոխվում է միայն նյութի ագրեգատային վիճակը, ձևը, չափը։ Քիմիական են կոչվում այն երևությները, որի ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր, այսինքն՝ փոխվում է նյութի բաղադրությունը։ Քիմիական ռեակցաների հատկանիշներ՝ գույնի, հոտի, համի փոփոխություն։ Էներգիայի անջատում կամ կլանում։ Գազի անջատում։ Նստվածքի անջատում։

Ֆիզիկական երևույթներ	Քիմիական երևույթներ
Սառույցի հալվելը	Սպիրտի այրվելը
Տերևաթափ	Կաթի թթվելը
Մեքենայի շարժվել	Փայտի այրվելը
Քարի ընկներ	Մագնեզիումի այրվելը
Սպիրտի ցնդելը	Պլաստմասի այրվելը
Ապակու ծռվելը	Ամոնիումի բիքրոմատի քայքայում
Մոմի հալվելը	Սոդայի լուծույթի և թթվի փոխազդեցությունը

Գործնական աշխատանք`նյութերի ֆիզիկական հատկությունների ուսումնասիրում

Գործնական  աշխատանք `Նյութերի հատկությունների ուսումնասիրում`

Ղեկավարվելով  հետևյալ  սխեմայով  բնութագրեք  հետևյալ  նյութերի` երկաթի,արծաթի,ոսկու, ջրի,կերակրի աղի,պղնձի,կավճի,ալյումինի,պղնձարջասպի , ածխաթթու գազի , շաքարի, էթիլ սպիրտի, քացախաթթվի, ացետոնի  ֆիզիկական հատկությունները  և  ֆիզիոլոգիական  ազդեցությունը  կենդանի   օրգանիզմների  վրա: 

Աղյուսակի սյունակում գրանցե՛ք տեղեկություն նյութի հոտի մասին: Ձեռքի թեթև շարժումով նյութի մակերեսից օդն ուղղեք ձեր կողմը և որոշե՛ք հոտ ունի՞արդյոք նյութը

Շաքար, ջրածին, ացետոն, ցինկ, հանգած կիր։

Նյութի անվան.	Ագրեգ. վիճակը	գույնը	հոտը	համը	Խտու- թյունը	Լուծ. ջրում	tհալմ. tեռմ.	Ջերմա- Էլեկտրա-հաղորդակց.	Պլաստ.
Շաքար	պինդ	սպիտակ	չունի	քաղցր	1,59	լավ	քայքայվում է	-	-
Ջրածին	հեղուկ	թափանցիկ	ունի	չունի	0,00009	քիչ	-253	-	-
ացետոն	հեղուկ	թափանցիկ	ունի	-	0,79	միախառնվում է ցանկացած հարաբերությամբ	-95 56		-
ցինկ	պինդ	արծաթափայլ	չունի	չունի	7,13	չի լուծվում	906 420		ունի
հանգած կիր	պինդ	սպիտակ	-	-	2.14	քիչ	քայքայվում է	չունի	չունի

Անվտանգության կանոնները քիմիայի լաբորատորիայում

Աշխատելու  ընդհանուր  կանոնները.

1.         Ուշադիր  լսեք  ուսուցչին  և  կատարեք  նրա  ցուցումները

2.         Քիմիայի  կաբինետում  պիտի  աշխատել  արտահագուստով, ձեռնոցներով  և  ակնոցներով: Արգելվում  է  սնունդ  ընդունել

3.         Աշխատանքային  սեղանը  պիտի  մաքուր  պահել, չպիտի  լինեն  ավելորդ  առարկաներ, որոնք  տվյալ  աշխատանքին  չեն  վերաբերվում

4.         Աշխատանքը  ավարտելուց  հետո  մաքրեք  և  կարգի  բերեք  աշխատանքային  սեղանը

5.         Խստիվ  արգելվում  է  կատարել  փորձեր, որը  չի  վերաբերվում  տվյալ  աշխատանքին, ձեռքերով  վերցնել  նյութերը, փորձել  նյութերի  համը:

Քիմիական  նյութերի  հետ  վարվելու  կանոնները.Փորձեր  կատարելու  համար  դուք օգտագործելու  եք  տարբեր  նյութեր, որոնք  գտնվում  են  փակ  տարաներում, իսկ  հեղուկ  նյութերը փակ  անոթներում:

1.         Փորձեր  կատարելու  համար  վերցրեք  նյութերի  փոքր  բաժիններ: Պինդ  նյութերից  սովորաբար  պահանջվում  է  թեյի  գդալի  ¼  չափ, իսկ  հեղուկներից` 1-2 մլ:

2.          Նյութերից  վերցնելու  ժամանակ  ամանների  խցանները  սեղանի  վրա  դրեք  շրջված, այսինքն  այն  մասով, որը  չի  մտնում  ամանի  մեջ:

3.         Մի թողեք  նյութերով  ամանների  բերանը  բաց, նյութից  նմուշ  վերցնելուց  հետո  ամանի  բերանը  փակեք  և  դրեք  տեղը

4.         Չօգտագործված  նյութերը  չի  կարելի  հետ  լցնել  մաքուր  նյութի  վրա, այլ  լցրեք  այդ  նպատակների  համար  հատուկ  նախատեսված  անոթի  մեջ:

5.         Օգտվեք  միայն  այն  նյութերից, որոնց  վրա  գրված  են  անունները  և  որոնք  դրված  են  ձեր  սեղանի  վրա:

6.         Պինդ  նյութերը  ամանից  վերցրեք  միայն  չոր  գդալիկով  կամ  փորձանոթով: Մինչև  նյութերը  փորձանոթի  մեջ  յցնելը`  ստուգեք  կոտրված  չէ  արդյո՞ք  փորձանոթի  հատակը  կամ  ճաքած  չէ՞ արդյոք:

7.         Փորձեր  կատարելիս  միշտ  օգտագործեք  մաքուր  լաբորատոր  ամանեղեն:

Նախազգուշացումներ. 1.Աշխատելիս  նյութերը  չթափեք  ձեռքերին  և  հագուստին, հատկապես հիմքերը  և  թթուները:

2.Փորձանոթում  լուծույթը  տաքացնելիս  կամ  եռացնելիս  անհրաժեշտ  է  օգտվել  բռնիչից:Փորձանոթի  բերանը  չի  կարելի  պահել  ոչ  իր  և  ոչ  էլ  լաբորատորիայում  ներկաների  կողմը:

3.Մի  թեքվեք  դեմքով  դեպի  փորձանոթի  բերանը, որտեղ  եռում  է  լուծույթը, այն  կարող  է  ցայտել ձեր  դեմքին:

4.Նյութերի  հոտը  որոշելու  նպատակով  չի կարելի անոթը  մոտեցնել  դեմքին, այլ  ձեռքի  ափով շարժում  կատարեք  անոթի  բերանից  դեպի  քիթը:

5.Թթուները  ջրով  նոսրացնելիս (հատկապես  խիտ  ծծմբական  թթուն) հիշեք  հետևյալ  կանոնը,պետք  է  թթուն  բարակ  շիթով  դանդաղ  լցնել  սառը  ջրի  մեջ  խառնելով:

     Առաջին  օգնություն. 1. Առաջին  օգնությունը  ցույց  տալ  միայն  ուսուցչի  կամ  լաբորանտի մասնակցությամբ:

2.   Մաշկի  կամ  հագուստի  վրա  թթու  թափելիս`  այդ  տեղը  լվացեք  ջրի  շիթով  2–3 րոպե այնուհետև  մշակեք 2–3 %-անոց    

      նատրիումի  հիդրոկարբոնատի (խմելու  սոդայի)  կամ  ամոնիակի  լուծույթով:

3.    Մաշկի  կամ  հագուստի  վրա  ալկալու  թափվելիս  անմիջապես  այդ  տեղը լվացեք  մեծ  քանակով  ջրով, հետո  բորաթթվի   

       կամ  քացախաթթվի  1–2%-անոց  լուծույթով, վերջում  թրջոց  դրեք   կալիումի  պերմանգանատի  1–2%-անոց  լուծույթով:

Հատկությունները դա նյութի բնութագրող հատկանիշներն են, որոնցով նյութերը նմանվում են կամ տարբերվում են իրարից։ Հատկությունները լինում են երեք տեսակի՝ ֆիզիկական, քիմիական, ֆիզիոլոգիական։
Նյութի ֆիզիկական հատկություններն են՝ ագրեգատային վիճակը, գույնը, հոտը, համը, լուծելիությունը ջրում, խտությունը, t հալման և t եռման, ջերմա և էլեկտրահաղորդականությունը, պլաստիկությունը։
 Նյութի քիմիական հատկությունները դա այդ նյութի փոխազդեցությունն է այլ նյութերի հետ, նոր նյութերի առաջացումով։
Նյութի ֆիզիոլոգիական հատկությունները դա նյութի ազդեցությունն է կենդանի օրգանիզմների վրա։

Ծանոթացում քիմիական նյութերի և սարքերի հետ:                    

Ամրակալ`




Քիմիական ամանեղեն`

Սպիրտայրոցի կառուցվածքը, նախապատրաստումը գործածության, վառելն ու հանգցնելը, բոցի  կառուցվածքը  և  նյութերի  տաքացումը  սպիրտայրոցի  վրա¦: 

Սպիրտայրոցի կառուցվածքը`

1.-Հեղուկաման (ապակյա կամ մետաղյա անոթ)

2. սկավառակով խողովակ

3. բամբակե պատրույգ

4. թասակ

Հեղուկամանի մեջ ձագարով լցվում է էթիլ (գինու) սպիրտ` ամանի ծավալի 2/3-ից ոչ

ավելի, սկավառակով խողովակի մեջ մտցվում է բամբակե պատրույգ այնպես, որ ծայրը խողովակից դուրս մնա 5-6 մմ: Երբ սպիրտայրոցը չի օգտագործվում, այն փակում են թասակով: Վառում են սպիրտայրոցը այրվող լուցկով: Չի կարելի այն վառել մեկ այլ սպիրտայրոցով. դա կարող է հրդեհի պատճառ դառնալ: Սպիրտայրոցի բոցը չի կարելի հանգցնել փչելով. դա վտանգավոր է. պարզապես պետք է ծածկել թասակով:

Սպիրտայրոցի բոցի առավելագույն ջերմաստիճանը 360C է:

 Մի քանի անգամ վառե՛ք և հանգցրե՛ք սպիրտայրոցը՝ պահպանելով կանոնները:

Հիշե՛ք

Չի կարելի սպիրտայրոցը վառել մեկ այլ սպիրտայրոցով. դա կարող է հրդեհի

պատճառ դառնալ:

 Չի կարելի սպիրտայրոցի բոցը հանգցնել փչելով. դա վտանգավոր է.

պարզապես պետք է ծածկել թասակով

Բոցի կառուցվածքը

Բոցի ներքին մասը (1) մյուսների համեմատ մութ է և առավել սառը: Այդ մասում

ածխաջրածիններ են: Բոցի պայծառ և լուսավոր միջին մասը (2) կազմված է վառե- լանյութի շիկացած մասնիկներից: Ներքին մասի համեմատ ջերմաստիճանն այդ գո- տում ավելի բարձր է, սակայն առավել բարձր ջերմաստիճան ունի բոցի վերևի մասը (3): Այդ մասում հիմնականում ածխածնի (IV) օքսիդ է:

Համոզվելու համար, որ բոցի 1-ին, 2-րդ և 3-րդ գոտիների ջերմաստիճանները տարբեր

են, կատարենք հետևյալ փորձը. լուցկու հատիկը բոցի մեջ տեղավորենք այնպես, որ հատի բոլոր երեք գոտիները: Կտեսնենք, որ լուցկին արագ կածխանա այն մասերում, որոնք ընկել են 2-րդ և 3-րդ գոտիներում : Նշանակում է՝ բոցի ջերմաստիճանն այդ մասերում ավելի բարձր է: